Alberth Velmer u knjizi „Prilog dijalektici moderne i postmoderne“ (Kritika uma posle Adorna), postavlja već sad pomalo davne 1985. godine pitanje koje zasigurno nezaobilazno i danas figurira na, doduše, više nego raznolikoj i raštrkanoj sceni: „Postmoderna: sebe ona razume kao prelaz, nakon smrti moderne, ali – ka čemu je to prelaz?, čega je to kraj?“

Nesumnjivo, moderna je iscrpila sebe intenzivnom upućenošću na sebe, tako da „umetnost ostaje savremena još jedino u odnosu na sebe“ (Bodrijar), vlastitu krizu oko koje uporno i posvećenički tka totalni tekst, iako on zasad nije i teško može biti Weltanschauung. I pored Lakanovog uhvaćenog uvida da – „Nema/bez Weltanschauung-ena“.

Prebivajući u vlastitom kraju, i svemu usput objavljujući kraj, moderna dugo i agonično dovršava sebe, utoliko prije ne mogu se složiti sa hrvatskim istoričarem Mladenom Lukićem kad konstatuje da umjetnik danas, u digitalizovanoj i tehnizovanoj umjetnosti može biti proglašen „anakronim i konzervativnim“ ako svoj projekt zasniva na postulatima avangarde i kasnih modernizama. – Objava kraja dolazi od kritike kritike daleko zagledane u prošlost gdje se odigrao prelom.

„Ponoviti znači ponašati se u odnosu na nešto jedinstveno“ (Delez), različito je nesvodivo, neprisvojivo, dalo bi se reći i ekscesivno, strano do sumnjivosti, ekonomija njene neiscrpnosti uvijek jeste više od nepredvidivog dijalektičkog obrta.

Dakle, linija koja se kreće od Istog do Različitog, nije ista samo i tek u odnosu na izvedenu različitost, niti različita spram utemeljujuće istosti.[i] Jer, istinski novog nema bez ponavljanja koje upravo pokazuje suštinsku rijetkost novog. – (Postmoderna nije nikakva novost nakon smrti moderne u čijoj se smrti utihnuto i sama upokojila.)

Slikom, prije svega, beogradski umjetnik Saša Pančić istrajava na oblicima kretanja, na krugu u krugu, kružnom vremenu (vječnom vraćanju istog, objavljenom od strane zaigranog/zavedenog govornika Zaratrustre?), tu metafiziku kružnice/petlje snažnom, sklopljenom sugestivnošću ogoljuje da bi u njoj pokazao potencijal dinamičkog, usled kojih su sȃm događaj otvorenosti, koji pritom ne gubi ništa od svog potencijala. Linija, svakako, ucjelovljuje, prožima i ospoljava (obmotava), suštinska je i istovremeno spoljna, izviruća svakom mediju u kojem se Pančić umjetnički, primjetno promišljeno izražava. Tako je linija pokret, lak koliko i odlučan, neprekidan, izveden iz samog sebe, usklađen sa energijama koje oslobađa/prima, samim tim to je linija graditelj ali i smisao.

Odmah uočavamo oblik oslobođen krutosti (time njegova snaga poprima na ispunjenosti koja intrisično isijava), izbačen iz nekog zamišljenog ležišta, dat u ritmu sa naglašenim rezom, da bi taj prekid/prag dodatno istakao prostor u kojem zarotiran-u-sebi biva otkočen, pokrenut, oduprt svakoj smjestivosti. Da – u grafikama bez ostatka prepoznajem ono što bih nazvao: – katarzičnom kaligrafijom!

Dvodimenzionalne linije (jednopotezno istretirane na slikama, nedovršivo sklupčane u sebi i kosmički kružne) u skulpturama doista „dosežu gotovo hologramsku razinu.“ (Mladen Lukić) Rad i strpljiva strategija dopunjavanja, preplitanja, utvrđivanja; ukoliko su, dakle, osnovni elementi u biti mirni (spokojni i utišani), njihova ponovljivost ne proizvodi utisak zamarajuće repetivnosti, štaviše, i utoliko prije, oni čuvaju taoističku tajnu, ali i drukčiju dimenziju, budući da je „prsten (krug) nemoralan“, mistično će zapaziti Oto Vajninger.

Skulptura „Supermatistička sjenka“, taj nezemaljski, začudan objekat, materijalizuje sjenku, sjenka je odražena sama sobom, ili se to, ipak – odlepljuje i opedmećuje? Dok je skulptura „Gravitacija“ objekat neokončiv u sebi, samodovoljan, samim tim i idealan.

Mišljenje je kružno, tako da umjetnik Saša Pančić dokučuje univerzalnost misli da „u obimu kruga početak i kraj su isto.“ (Heraklit) Kružna linija istog i različitog, povučena i provučena dolazi do veznika I, kadrog da održi radikalnu razliku balansirajući između krajnosti tako harmonizovano da se nikakva tenzičnost inherentna svim stvarima, niti njen treptaj nikad ne osjeti.

Vuk Vuković, muzejski pedagog Centra savremene umjetnosti Crne Gore