Ako vam se čini da je sve pod kontrolom,

ne idete dovoljno brzo.

Mario Andretti

Ulaskom u galeriju, posmatrač stupa na trkačku stazu i ulazi u sferu ubrzanja. Mladen Blažević je ovom izložbom pod nazivom Accelerated art (Ubrzana umjetnost) napravio iskorak i uvezao više priča u jednu dinamičnu cjelinu. Izložba targetira fenomen brzine u umjetnosti kroz teoretski i multimedijalni prikaz koji je dio umjetnikovog doktorskog istraživanje na temu: Estetika brzine - fenomen društvene akceleracije. Predstavljeno je nekoliko segmenata vezanih za temu brzine, naučne fantastike i zvuka koji zajedno grade jedinstvenu priču koja je uvijek suprotna našim unaprijed zamišljenim očekivanjima. Umjetnik se vješto poigrava sa posmatračem provodeći ga kroz svoju postavku označenom karting stazom sa jasnim smjernicima kroz galerijski prostor. Pored lucidnih ideja, umjetnik vješto vlada riječima, tako da određeni dio njegovih radova sadrži tekstove koji se mogu posmatrati kao zasebni umjetnički radovi. Koncept izložbe Mladena Blaževića ima za cilj ubrzavanje publike i umjetničkog djelovanja. Umjetnik predvodi posjetioce kroz šest soba, šest nivoa u kojima se susrijećemo sa različitim fazama njegovog istraživanja koje je usmjereno ka fenomenu brzine u savremenoj umjetnosti. Svaka tačka na karting stazi prethodi sljedećoj i ne može se posmatrati izvan tog konteksta. U svom istraživačkom procesu polazi od pretpostvake da je brzina faktor promjena umjetničkih tokova kroz istoriju umjetnosti. Ova izložba se mora posmtrati kao koncept koji se kreće u okviru eksperimentalne metode, tako što umjetnik sebe i druge izlaže neposrednom uticaju brzine, ubrzanja. To ubrzanje koje je po definiciji promjena brzine u jedinici vremena nameće pitanje o promjeni svijesti samog umjetnika. Blažević pokušava dati odgovor: Gdje se danas umjetnik i umjetnost nalaze u odnosu na globalno ubrzano društvo koje je izazvala ekspanzija tehničkog i tehnološkog napretka i razvoja digitalne tehnologije i medija? Promjene unutar umjetnosti i njenog toka uvijek su izazvane promjenama unutar društva. U tom kontekstu ova izložba preispituje i promjenu brzine, odnosno ubrzanje savremenog društva, koje dostiže nivo fenomena. Umjetnikov stav u odnosu na brzinu nije kritički, već opčinjavajući, jer u njoj vidi mogućnost nastanka novih ideja. Za njegovo istraživanje posebno su značajni i umjetnički pravci kao polazište u istraživanju - futurizam^[1] i kinetička umjetnost. Futuristički pokret podržao je ideju o tehnološkoj budućnost, veličajući teme brzine, industrijskog razvoja uz pojavu modernih gradova, koji simbolično predstavljaju progres, napredak. Izložba Accelerated art (Ubrzana umjetnost) ukazuje na to da je promjena jedina konstanta. „Vrijeme i pokret u umjetnosti su usko povezani (…) Umjetnost postoji u vremenu kao i prostoru. Vrijeme podrazumijeva promjene i kretanje; pokret podrazumijeva prolazak vremena. Kretanje i vrijeme, bilo da su stvarni ili iluzija, ključni su elementi u umjetnosti, iako toga možda nijesmo svjesni. Umjetničko djelo može sadržati stvarni pokret; to jest, sama umjetnička djela se na neki način kreću.”^[2]

Početni rad čini karting staza Cruicit koja se kreće kroz galerijski prostor. Na taj način umjetnik se izaziva posmatrača, jer ga ubacuje u dinamiku postavke i daje mu zadate koordinate kretanja. Označena staza omogućava posmatračima da se upoznaju sa umjetnikovim radom. Izložba počinje sa fotografijom francuskog umjetnika Jacques-Henri L’artigue koja je nastala 1912. godine, na auto trci u Francuskoj. Philipp Blom navodi da su na njoj slučajno uhvaćene brzina i vibrirajuća energija koje su obilježile period 1900-1914. Iako je fotografija u trenutku nastanka smatrana neuspješnom, ovaj zamrljani foto snimak postao je simbol jedne epohe velikih promjena.

U prvom nivou predstavljen je sociološki aspekt rada – društvena akceleracija. U kontekstu ovog aspekta je urađena Muška tuča i Ženska tuča kao primjeri socioloških kretanja. Umjetnik istražuje temu kolektivnog angažmana i u ovom radu akcenat postavlja na agresivno tijelo. Muška i ženska tuča sadrže dozu ironije i humora, ali i odgovor na aktuelni trenutak, u kome agresija postaje najjednostavniji mehanizam odbrane.

U drugom nivou prezentovana je prostorna instalacija Najbrže koju čine brendirani elementi, biciklo, proizvodne linije Explosion, patike Nike, linije Tempoks i kaciga koji se pojavljuju kao ready made^[3]. Oni simbolišu dinamiku ubrzanog života današnjice, oslanjajući se na futurizam. Patike su postavljene u poziciju pripreme za start, biciklo je postavljeno u poziciju pokreta ka naprijed i prema gore, dok kaciga levitira u prostoru. Bicklo je bio početni mehanizam kojim je umjetnik započeo ubrzano kretanje u umjetnosti i poslužilo je kao alat za određene performanse i sociološko-psihološke eksperimente u javnim prostorima.

U trećem nivou Blažević nas provodi kroz Basne i Ljubavno informativnu poeziju kojima je targetiran filozofski i estetski aspekt rada. Mirko Jakovljević u svom osvrtu na poeziju ističe da se Blažević kreće konstantnom brzinom u pravom smjeru. Sve basne, njihovi autori, kao i ljubavna poezija, sadrže atipični način pripovijedanja sa začudnim elementima u kojima brzina spaja  ispisane redove.

Havarija

N eko me gurnu

O se skotrlja niz padinu

V se uhvati za led i slomi

L se zakači za dalekovod

T se ispretura

I propade u snijeg

M se uplete u mrežu pauka

E se raspade.

Brano Mandić u predgovoru Basni zapisao je: ,,I tako, došli smo u svijet nepokvarenosti, čednosti. Životinje i pisci koje Blažo Žuti rađa u svom čudnom pripovjedačkom postupku nezlobive su energije svedene na vlastitu komičnu stranu. Nema nadmetanja u nadmetanju, nema pobjede u pobjedi, nema snage u snazi. Samo su ljubav i osmijeh ono što vrijedi, samo je otvorenost put. Ta je otvorenost Blaža Žutog povela od slikarstva ka pisanju.“

Basne prati i video rad koji je nastao u toku performansa koji je izveden u određenoj saobraćajnoj situaciju u kojoj umjetnik simulira lavež psa iritran spoljašnjim faktorima.

U centralnoj prostoriji galerije postavljena su tri video rada koji čine jednu cjelinu. Ovaj rad targeira fizički aspekt njegovog istraživanja. Ubrzanje umjetnika je video (zabilježen GoPro akcionom kamerom) koji nastaje pod direktnim uticajem brzine. Pod dejstvom ubrzanja nastaje umjetničko djelo u realnom vremenu. U toj situaciji djelo se stvara izvan standardnog umjetničkog prostora, na karting stazi u kojoj je umjetnik u ulozi trkača, takmičara. Ubrzanje umjetnika je rad kojim se postiže cilj, a to je promjena odnosa prema ustaljenim matricama i novi ugao posmatranja. U tom smislu, umjetnik koristi mašinski objekat - karting kao sredstvo koje može imati status kinetičke skulpture. Ovaj rad prate i dva video rada koja sadrže aproprijaciju satova sportskih automobila različitih brendova, koji se nadmeću u postizanju maksimalnog ubrzanja. U završenom segmentu, na kraju trke prikazana je reakcija žene pod uticajem adrenalina koja se nalazi u publici i koja je direktno izazvana brzinom/ubrzanjem. Prisustvo umjetnika na stazi i njegove vožnje, podržvaju sponzori fizička lica, isključivo žene (Jelena, Vesna, Tanja, Mina, Zorana, Jelena, Blanka, Vesna i Ljupka), kojima umjetnik zauzvrat poklanja crtež i pravi lični logotip, brend koji aplicira na trkačkom kombinezonu. Na taj način žene postaju akteri u performansu koji prerasta u hepening, jer je i posmtrač uključen u proces izvođenja.

Peti nivo čini tema koji se odnosi na kosmiči fenomen brzine. Asteroid predstavlja sliku na kojoj je istaknuto nebesko tijelo koji svojim udarom i brzinom kretanje postaje prijetnja. Brzina i preveliko ubrzanje nose rizik koji može otići u svoju krajnost. U sublimaciji istraživanja brzine se pojavljuje rad Svemirska stanica koji istražuje otkrića i daje doprinos nauci, dok u regresiji nastaje rat (sukob) koji se očitava kroz izloženu video igricu Feniks (Mamd Game) koja je nastala početkom 80-ih godina  XX vijeka kao novi trend u gejming kulturi.

Za razliku od svih nivoa na karting stazi koji postavljaju razna pitanja i izlažu posmatrača stresnim situacijama, šesti nivo posljednja soba, nosi mir i relaksiranost. Garage predstavlja sobu sa aktiviranim instrumentima koje upotrebljavaju umjetnik, muzičari i zainteresovani posjetioci. Oni izvode hepening u kome komponuju po prvi put u galerijskom prostoru pjesmu na osnovu teksta umjetnika. Na taj način nastaje eksperimentalni studio koji je oslobođen svih zadatih normi. Umjetnik pokazuje da dinamika muzike odgovora dinamici karting vožnje koja ulazi u završnicu, pa da poslije svih stresnih situacija ostaje stvaranje kao jedina mogućnost i rješenje datog problema. Blažević ističe: ,,Želim da ubrzam umjetnost, zato što smatram da zaostaje u odnosu na brzinu društva, da je izvan, odnosno iza savremenog društva koje je sa kompletnim sadržajem današnjice suočeno oči u oči sa brzinom kao fenomenom koji se nametnuo, više nego ikada.“

Umjetnik je svjestan tehničkih mogućnosti koje mu pruža  XXI vijek i upravo na tom tragu stvara djela koja su inovativna. Interesuje ga teorija kosmologije, Lagranževa i Hamiltonova mehanika, teoreme gravitacijske singularnosti, teorije relativiteta… Autor nam usmjerava pažnju na tehnologiju koja nam je na raspolaganju, kao i mogućnosti koje nam ona nudi i koje su neograničene. Svaki dio fantastično-začudne priče propraćen je slikom i zvukom, pa nas kombinacijom medija Blažević poziva na drugačije čitanje izložbe. Philipp Blom u tekstu Opijeni brzinom objavljenom u Der Standard govori o društvenom preobražaju u kome tehnologija duboko i neposredno utiče na živote miliona ljudi, a masovna proizvodnja stvara novu vrstu ljudi. ,,Sa modernim životom stigle su i bolesti moderne: stotine hiljada žena i muškaraca žali se na stres i iscrpljenost u svijetu koji postaje sve anonimniji, brži i suroviji”^[4]. Prema Blumu na scenu stupa potrošač, kao i nova vrsta umjetnika, a time i novi načini umjetničkog djelovanja. Mladen Blažević je zadivljen fenomenom brzine i ubrzanja, temama i motivima naučne fantastike, što jasno ukazuje na to da je održao um i oko budnim, da bi sačuvao svoju konstantnu potrebu za kreacijom, istraživanjem i saznanjem.

mr Maša Vlaović

teoretičarka i istoričarka umjetnosti